Kazan+Kazan+Kazan

Bana göre 20. yy’ın en önemli sosyal inovasyon projesi “Köy Enstitüleri” dir. Hasan Ali
Yücel’in Milli Eğitim Bakanlığı döneminde genç cumhuriyetimizin acil olarak içinde bulunduğu
okur yazarlık oranının artırılmasının çözümü olarak tasarımlanmıştı. İsmail Hakkı Tonguç’un
ete kemiğe büründürdüğü proje okur yazarlık sınırları ile kalmadı kültür, sanat ve yerel
değerlerle hamur edilerek Anadolu topraklarının yaşamın her alanında ürün vermesini
sağladı. Bir ülkenin en acil işler gündeminin en üstünde duran okur yazarlık meselesi elde
avuçta hiçbir şey yokken hayata geçirilmişti. 1950’de (Nedenlerini hepimiz biliyoruz)
kapatılmış olmasına rağmen 1970’lere kadar ülkemiz Köy Enstitüleri rüzgârının ektiği
topraklardan, nitelikli öğretmenler, kültür ve sanat alanına kadar birçok alanda meyveler
topladı. Türkiye’nin itibarını artıran bir sosyal inovasyon projesi idi. Devlet eliyle hayata
geçmiş başarılı bir girişimcilik projesi olarak tarihteki yerini aldı.

Günümüzde bu alanda direksiyonda “sosyal girişimciler” var. Onların “el emeği göz nuru”
fikirleri ile yaşam kalitesinin artırılmasına yönelik çalışmalar eğitimden, sağlığa, tarımsal
kalkınmadan, teknoloji geliştirme alanlarına kadar her konuda çepeçevre etrafımızı sarmış
vaziyette. Biz bunlara “çarpan etkisi yüksek” işler diyoruz. Çünkü bir yandan üzerlerinde
çalıştıkları konularda başta insan hakları olmak üzere sürdürülebilirlik felsefesinin tüm
alanlarını dikkat alan iş modelleri geliştirirlerken diğer yandan ortaya çıkan projelerin
sonuçları toplum üzerindeki etkisi yüksek oluyor.
Bu nedenle itibar yönetimi performansını artırmak isteyen şirketler klasik “kazan-kazan”
modelinden gezegenin de kazanacağı “kazan+kazan+kazan” iş modeline sosyal inovasyon ve
sosyal girişimcilik projeleri ile geçebilirler.
Şu anda belki ülkemizde çok yaygın değil ama “adil ticaret” önümüzdeki dönemin ana iş
modellerinden biri olacak. Günümüzde sertifikasyon süreçlerini tamamlamış B+ sosyal girişim
şirketleri tarafından daha kurumsal içerikte hayatımıza girmiş vaziyette. Sosyal girişimcilerin
sosyal girişimcisi olarak tanımladığım biz zamanların e-bay’in başındaki Jeff Skoll’un Skoll
Vakfında yaptığı işler bu alanda dünya çağında binlerce örnek proje ile dolu.
Dört bir tarafımızı savaş tamtamlarının seslerinin sardığı dünyamızda sanırım nasıl nefes
alabileceğimizin formülü sosyal inovasyon zihniyetinde gizli.

(*) Business Life Kasım 2023 sayısı için yazılmıştır.